Je zou het met het grote aanbod in de supermarkt niet verwachten, maar toch kunnen we ‘ondervoed’ zijn. Doordat we niet de juiste voeding eten en daardoor essentiële voedingsstoffen missen. In deze blog over aflevering 7 van de videoserie ‘Natuurlijk samen zwanger worden’ zoomen we in op de bijdrage van gezonde voeding aan de vruchtbaarheid. Ook lees je hoe stress een rol kan spelen bij het uitblijven van een zwangerschap.
Hoe belangrijk is gezonde voeding? En wat doet stress met je?
Voedingsstoffen heb je nodig voor alle essentiële processen in je lichaam
Inhoudsopgave
- Overdaad en ondervoeding tegelijkertijd
- Niet alleen wat, maar ook hoe
- Vitaminen en mineralen als cofactoren
- Welke rol speelt stress?
- Stress meten met HRV
- Hoe ontspan en herstel je?
Overdaad en ondervoeding tegelijkertijd
De meeste koppels die worden gevolgd in de videoserie: ‘Natuurlijk samen zwanger worden’ waren nog niet heel bewust bezig met hun voeding. Mathilde Kuijpers, orthomoleculair fertiliteitsarts, geeft de stellen advies: “Gezonde voeding is essentieel. Voor een goede vruchtbaarheid is het belangrijk dat we dat eten wat ons lichaam nodig heeft. Ook al liggen de supermarkten vol en eten we vaak zelfs te veel; we eten te vaak niet de gezonde producten. Daardoor kunnen we ondervoed zijn en essentiële micronutriënten tekort komen. Word je bijvoorbeeld moe van eten, dan betekent dat dat je niet het goede eet. Goede voeding moet energie opleveren.”
Integratief geneeskundige Maurice Kool, vult aan: “We zijn evolutionair ingesteld op schaarste, maar we zitten nu in een permanente overdaad. Daar kan ons lichaam moeilijk mee overweg en dat lijdt tot permanente opslag, ‘overgewicht’ dus, met alle nadelige gevolgen. Ons lichaam kan van origine goed omgaan met wat honger, dorst, kou en hitte. Evolutionair waren we flexibel en pasten we ons aan de omgeving aan. Ook moesten we altijd bewegen om datgene te krijgen wat we nodig hadden. Dat maakt een lichaam sterker. We aten wat in het seizoen voorhanden was zoals vis, gevogelte, groenten, noten en zaden. Tegenwoordig passen we de omgeving aan aan ons en zijn we minder flexibel geworden. Met volle (koel)kasten eten we wanneer we willen en hebben we nooit meer schaarste. Het vele bewerkte voedsel van tegenwoordig doet ons lichaam ook geen goed.”
Niet alleen wat, maar ook hoe
Gezonde voeding bestaat hoofdzakelijk uit veel verschillende soorten groenten (kruisbloemige groentesoorten, bladgroenten, knolgewassen), fruit, noten, zaden, gezonde oliën en vetten, eieren, af en toe peulvruchten, vette vis, gevogelte en zeer beperkt rood vlees. Pure, onbewerkte en bij voorkeur biologische producten bevatten veel vezels en essentiële nutriënten zoals vitamines, mineralen, aminozuren, essentiële vetzuren en enzymen, en minder bekende maar zeer gunstige groepen van stoffen zoals bijvoorbeeld bioflavonoïden. Het mediterraans voedingspatroon kan hierin veel bieden. Daarnaast is de manier van eten belangrijk. Zo is het bijvoorbeeld beter om het hele fruit te consumeren, dan fruit te persen. De hele vrucht bevat namelijk vezels en vezels zijn weer essentieel voor je darmflora en je gezondheid. Eet ook veel verschillende soorten groenten en fruit. Hoe meer variatie, hoe groter de reikwijdte aan micronutriënten en hoe beter de samenstelling van je microbioom. Minder vaak eten, kan je lichaam weer flexibeler en fitter maken.
Vitaminen en mineralen als cofactoren
Gezonde voeding wordt in ons lichaam afgebroken tot glucose, aminozuren en vetzuren. De vitaminen en mineralen die uit voeding vrij komen, vormen onder meer belangrijke cofactoren voor allerlei levensbelangrijke processen in je lichaam. Een paar voorbeelden in het licht van de vruchtbaarheid. Eet je weinig vlees en suppleer je geen vitamine B12, dan loop je het risico op een B12-tekort. Vitamine B12 is een belangrijke cofactor die nodig is om bijvoorbeeld stoffen zoals hormonen om te zetten. Vitamine B12 werkt in je lichaam vervolgens goed samen met foliumzuur. Foliumzuur ofwel de actieve vorm folaat is dus eveneens een essentiële voedingsstof voor vrouwen met een wens om zwanger te worden.
Een ander voorbeeld is vitamine D3 waarvan het hormoon progesteron afhankelijk is. Het vitamine D3-gehalte is, zeker in de wintermaanden vanwege een gebrek aan zon, vaak (te) laag. Omdat we vitamine D3 onvoldoende uit voeding halen, is suppletie met vitamine D3 dan ook een goede keuze. Voor zwangere vrouwen wordt suppletie sowieso aanbevolen.
Veel plantenstoffen hebben tot slot bijvoorbeeld een impact op de hormoonhuishouding. Groenten zoals broccoli en groene bladgroenten bevatten veel zogenoemde methylgroepen. Methylgroepen helpen je methylering; een lichamelijk proces waarin stoffen zoals bijvoorbeeld oestrogeen of stoffen met een effect op de zaadkwaliteit op de juiste manier worden afgebroken en uitgescheiden.
Welke rol speelt stress?
Wim Gelderblom is leefstijlspecialist. Samen met de koppels kijkt hij naar eventuele stressfactoren in hun leven en legt hij uit wat stress in je lichaam doet. “Stress is alles wat een verstoring teweeg brengt in je lichaam en waarop je lichaam reageert. Bijvoorbeeld een tekort aan bepaalde micronutriënten, de verkeerde voeding, te hard werken, een baas die niet prettig met je omgaat of financiële uitdagingen. Stress kan acuut en chronisch zijn. Met acute stress kan je lichaam uitstekend overweg. Als het stressmoment voorbij is, dan herstelt je lichaam en komt er een staat van meer ontspanning. Wordt stress echter chronisch, dan gaat deze stress langdurig veel energie vragen in je lichaam. Er ontstaat dan een tekort aan energie in andere systemen, zoals het voortplantingssysteem. Dat kan dan als eerste ontregeld raken.”
“Evolutionair gezien gaat overleving namelijk altijd voor voortplanting. Bij chronische stress geeft je lichaam dan ook eerst energie aan overlevingsprocessen en komen voortplantingsprocessen op een lager pitje. Dit speelt bij de vrouw, maar ook bij de man. Door chronische stress, meer toxische stoffen in onze leefomgeving en tekorten aan essentiële voedingsstoffen zoals selenium en zink, kan de aanmaak van testosteron voortijdig dalen. Soms al vanaf vijfendertigjarige leeftijd.”
Ook gynaecoloog Wim Decleer ziet de effecten van stress bij zijn patiënten. Enerzijds is er stress door de behandeling op zich, en anderzijds is er stress door het uitblijven van resultaat. Soms ziet hij koppels juist tussen twee behandelingen in zwanger worden. De reden? Dan is er aanzienlijk minder stress dan tijdens de behandelingen.
Stress meten met HRV
Gelderblom werkt bij de koppels met stress met het meten van hun HRV ofwel hun Heart Rate Variability. Hartritmevariabiliteit is een maat voor de variatie in rusttijd tussen je hartslagen. Je hart slaat namelijk niet in een constant tempo en neemt tussen iedere slag een korte pauze die varieert bij het in- en uitademen. Het verschil in pauzetijd noemen we de HRV. Een lagere variatie betekent een verhoogde mate van stress, en een hogere variatie betekent een hogere mate van ontspanning en weerbaarheid tegen stress. Je HRV is heel goed zelf te meten met behulp van een goed sporthorloge of met een borstband met hartslagmeter of een vinger sensor met een app. Je HRV kun je zelf beïnvloeden met leefstijlveranderingen. Een paar glazen alcohol ’s avonds of te laat en teveel eten kunnen de kwaliteit van je nachtrust en je HRV bijvoorbeeld al flink verstoren. De hele nacht doorslapen wil dus niet altijd zeggen dat je ook goed uitrust en herstelt. Bij diverse koppels in de videoserie blijkt een positieve verandering in leefstijl een verbeterde HRV op te leveren.
Hoe ontspan en herstel je?
Alle professionals uit de videoserie die de koppels adviseren delen dan ook een aantal adviezen in het licht van het verbeteren van de vruchtbaarheid. De adviezen gelden voor de vrouw en de man:
- Vermijd stress of leer er beter mee omgaan.
- Investeer actief in ontspanning. Wissel inspanning en ontspanning goed af.
- Investeer bewust in een goede nachtrust waarin er ook daadwerkelijk herstel plaatsvindt. Zorg dus voor een donkere slaapkamer, slaap voldoende uren en zorg voor een diepe slaap.
- Verwijder mobiele of DECT telefoons naast je bed.
- Vertraag in de avond en bereid je tijdig voor op de nacht door prikkels te vermijden en je lichaam (en hersenen) alvast in een rustigere staat te brengen.
- Zorg voor voldoende beweging. Niet alleen door sport, maar ook door kleine beweegmomenten in te lassen gedurende de dag.
- Zorg voor gezonde voeding en aanvullende suppletie, zoals Fertility man en Fertility woman.
Bekijk alle afleveringen
In de volgende blog springen we 1 én 2 jaar verder in tijd en blikken we terug. Hoe hebben de koppels het traject ervaren? En het allerbelangrijkste natuurlijk; hoeveel koppels zijn er uiteindelijk zwanger geworden?
- Aflevering 1 – Samen natuurlijk zwanger worden
- Aflevering 2 – Waarom lukt zwanger worden niet?
- Aflevering 3 – Een bezoek aan de huisarts
- Aflevering 4 – Natuurlijk herstel van de vruchtbaarheid
- Aflevering 5 – Voorbereiden op een zwangerschap doe je samen
- Aflevering 6 – Hoe kunnen voedingssupplementen helpen?
- Aflevering 7 – Hoe belangrijk is gezonde voeding? En wat doet stress met je?
- Aflevering 8 – Een terugblik, de evaluatie en het eindresultaat!
