De relatie tussen migraine, voeding en leefstijl

In een eerder blog schreven we al over migraine: Migraine, wat is het en wat doe je eraan? . In dit blogartikel gaan we uitgebreider in op de relatie tussen migraine, voedingstriggers en leefstijl. Ook lees je over een interessante invalshoek die aangrijpingspunten biedt voor therapie, namelijk de communicatie tussen je hersenen en je buik en de invloed daarvan op migraine. Kortom, lees gauw verder!

Migraine komt vaak voor en kan een flinke negatieve impact hebben op je welbevinden. In- en externe factoren kunnen, zowel in positieve als negatieve zin, de ernst en frequentie van migraineaanvallen beïnvloeden. Denk aan leefstijlfactoren, zoals voeding, stress, lichaamsbeweging en slaap. Het identificeren en vermijden van triggers kan helpen om de aandoening draaglijker te maken. De zoektocht naar triggers is echter voor iedereen met migraine heel persoonlijk en verschillend. En helaas heeft niemand de universele waarheid in pacht. Tegelijk loont het de moeite, zeker gezien de soms sterk invaliderende gevolgen van de aandoening, om breed op zoek te gaan.

Gelukkig komt er steeds meer onderzoek naar migraine. Hierin wordt bevestigd dat een benadering gebaseerd op functionele geneeskunde en waarin dus rekening wordt gehouden met genetische, biochemische en leefstijlfactoren, het meest succesvol lijkt. Een aanpak volledig afgestemd op het individu dus, en geen ‘one-size-fits-all idee’.

Pijlers van de functionele geneeskunde zijn onder meer het maken van een tijdlijn – waarin in kaart wordt gebracht wanneer de aandoening is ontstaan, wat er eventueel aan vooraf ging en hoe de aandoening zich in de tijd ontwikkelde – en het in kaart brengen van de effecten van leefstijlfactoren zoals slaap, ontspanning, sport, beweging, voeding, stressbeheersing en sociale factoren. Als duidelijk wordt wanneer de klachten zijn ontstaan, wanneer ze zijn verergerd of verbeterd, en waarmee ze mogelijk samenhangen, komt er relevante informatie beschikbaar met aanknopingspunten voor functionele therapeutische of leefstijlinterventies. Een integraal werkende zorgverlener kan hierin bijstaan.

We delen hierna een paar interessante invalshoeken uit een studie van Gazerani (2021) die kunnen helpen in een persoonlijke zoektocht.

Gelukkig wordt steeds breder de visie gedeeld, ook in de reguliere geneeskunde, dat voeding functioneel kan worden ingezet. Bijvoorbeeld bij aandoeningen waarbij stofwisselingsstoornissen een rol spelen, zoals het metabool syndroom. Interessant is dat ook bij mensen met migraine metabole veranderingen worden waargenomen. Er lijkt een mismatch te zijn ​​tussen de energiebronnen van de hersenen waardoor er een energietekort in de hersenen ontstaat. Dit kan bijdragen aan een mitochondriale disfunctie bij migraine. Het kan hier alleen om een energietekort gaan of om een combinatie met sensorische overprikkeling in het trigeminovasculaire systeem in de hersenen. In een aanpak van migraine mag aandacht voor metabole verstoringen en metabole flexibiliteit dan ook niet ontbreken. Een dieet gebaseerd op gezonde en milde ketose, waardoor je lichaam weer beter leert vetten te benutten als energiebron, kan voor sommigen werken.

Waar nog minder over bekend is, maar wat ook zichtbaar is in epidemiologische bevindingen, is het gegeven dat mechanismen in de pathogenese van migraine de voedingskeuzes kunnen beïnvloeden. De voedingskeuzes van mensen met migraine verschillen namelijk van mensen zonder migraine. Mogelijke redenen hiervoor zijn bijvoorbeeld verschillen in de darmflora en in het hormonale systeem, onder meer in de bijdrage van neurotransmitters zoals serotonine en orexine en van hormonen. Orexine geeft bijvoorbeeld signalen af aan de hersenen en heeft zo een grote invloed op de inname van voeding en de controle van eetlust. Dat betekent dus dat migraine kan bepalen wat en hoe je eet en dat andersom voeding migraine kan triggeren.

Deze bidirectionele relatie en communicatie tussen hersenen en buik blijkt ook uit het feit dat mensen met de hersenaandoening migraine vaak last hebben van maag-darmklachten. En andersom, komen aandoeningen zoals een depressie en migraine vaker voor bij mensen met maag-darmproblemen, zoals het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Er blijken dus belangrijke gemeenschappelijke factoren te zijn tussen migraine, PDS en depressieve klachten. Ook aandacht voor het microbioom en een mogelijke disbalans hierin is dus op zijn plek bij een aanpak voor migraine.

Je microbioom, darmen en hersenen communiceren met elkaar via verschillende routes. Via de nervus vagus (een zenuw die uit je hersenen komt en naar de borst en buik gaat, maar ook sensorisch werkt, dus van je organen naar je hersenen) en het enterisch zenuwstelsel (ook wel het tweede brein genoemd in je maagdamstelsel). Maar ook via immuuncellen in je buik die reageren op stofjes in je darmen, zoals gunstige korteketenvetzuren en de minder gunstige endotoxine lipopolysaccharide, een risicofactor voor laaggradige ontstekingen. Dit kan weer van invloed zijn op je hersenen. En communicatie verloopt via je endocriene systeem, waarbij endocriene cellen in je darm hormonen en neurotransmitters produceren, vooral in reactie op de aanwezigheid van metabolieten van de darmbacteriën. Ruim 90% van het hormoon serotonine wordt bijvoorbeeld in je darmen geproduceerd.

Al bij al gaat het dus om een ingenieus samenspel in je lichaam van tal van communicatiestofjes zoals neurotransmitters, hormonen, immuuncellen, maar ook adipocytokines (schadelijke stofjes afgescheiden door vetweefsel), in je immuunsysteem, je microbioom en je hersen-darm as. Het zijn boeiende bevindingen en meer onderzoek naar dit onderwerp is zinvol.

Wat betekent dit nu concreet voor voeding? Generieke uitlokkende stoffen zitten in voedingsmiddelen met tyramine, zoals rode wijn, oude kaas en bewerkt vlees, met tannines zoals opnieuw rode wijn, thee en koffie, en met voedingsadditieven zoals aspartaam en nitrieten. Deze worden het best vermeden. Daarnaast is het zinvol om individuele triggers te identificeren. Dat kun je doen door een dagboek bij te houden (wat heb je gegeten voorafgaand aan een aanval?), de rode draad daarin te ontdekken en deze producten weg te laten. Een alternatief is het testen op voedingsintoleranties met behulp van een IgG-test. Mensen met migraine die getest werden op antilichamen tegen 266 voedingsmiddelen en de positief geteste middelen niet meer namen, lieten een vermindering van 20-30% zien in migrainedagen.

Er mogen geen gezondheidsclaims bepaald worden voor voedingsstoffen bij migraine. Uit de studie van Gazerani blijkt suppletie met een breed scala aan vitamines, mineralen, goedaardige bacteriën en gezonde vetten mensen met migraine goed te ondersteunen. Aanvallen kwamen minder vaak en werden minder ernstig en de kwaliteit van leven werd verbeterd. Voor de exacte gegevens verwijzen we je naar de link onderaan dit artikel. En nu we gezien hebben hoeveel er ontregeld kan raken in je lichaam, is een brede ondersteuning met gezonde voeding en suppletie, zoals een zorgvuldig gedoseerde multivitamine en voldoende omega 3-vetzuren, geen overbodige luxe. Ook het in balans brengen van de darmflora verdient aandacht.

Tot slot is het belangrijk om te weten dat migraine meer voorkomt bij mensen met overgewicht, en dat ook ondergewicht een risicofactor voor migraine kan zijn. Obesitas door overconsumptie van verkeerde voeding kan zorgen voor een verminderde opname van vetzuren in de hersenen en zo bijdragen tot het al eerdergenoemde energietekort en de metabole verstoringen in de hersenen. Gewichtsverlies bij overgewicht is dan ook aan te raden. Dit heeft tevens een gunstig effect op de slaap, de stemming en andere factoren die de gevoeligheid voor frequentere of ernstigere migraineaanvallen vergroten.

We begonnen dit artikel al met de boodschap dat migraine, maar in feite elke aandoening, onderdeel uitmaakt van een individueel verhaal. Net zoals gezondheid en kwaliteit van leven. Helaas zijn er ook non-responders ofwel mensen die helaas op geen enkele interventie goed reageren. Heb je last van migraine? Het vraagt nieuwsgierigheid en toewijding om te bezien wat jou kan helpen. En soms vraagt het helaas ook om berusting. Heb je vragen over suppletie of een specifieke casus? We beantwoorden ze graag: therapeutischevragen@logicofnature.nl.

• Voor deze blog is geput uit het artikel: A bidirectional view of migraine and diet relationship van P. Gazerani (2021) uit het tijdschrift Neuropsychiatric Disease and Treatment (17).
• Algemene informatie vind je in deze blog: Migraine; wat is het en wat doe je eraan? 
• Meer informatie over de neuro-immunologische communicatie bij migraine vind je in dit wetenschappelijke artikel van ReThink: De neuro-immunologische communicatie bij migraine.